Nadzorca układu to doradca restrukturyzacyjny, z którym dłużnik zawarł umowę o nadzór nad przebiegiem postępowania. Nadzorca układu występuje zarówno w klasycznym postępowaniu o zatwierdzenie układu, jak i w jego uproszczonej wersji wprowadzonej regulacjami covidowymi. Jest kluczowym organem w tych postępowaniach i co istotne – to dłużnik wybiera doradcę, z którym chce współpracować.
Kogo wybrać?
Dłużnik samodzielnie wybiera podmiot, przy pomocy którego chce przeprowadzić restrukturyzację. Co ważne, nadzorcą układu nie może być każdy. Wybór dłużnika jest ograniczony do podmiotów posiadających licencję doradcy restrukturyzacyjnego.
Licencję doradcy restrukturyzacyjnego może uzyskać osoba fizyczna, która ukończyła studia wyższe i ma tytuł magistra, przez co najmniej trzy lata zarządzała przedsiębiorstwem i uzyskała pozytywny wynik z egzaminu przeprowadzanego przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Doradcą restrukturyzacyjnym może być również spółka, której wspólnicy ponoszący odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem albo członkowie zarządu reprezentujący spółkę posiadają taką licencję. Doradca restrukturyzacyjny nie musi być więc prawnikiem, musi mieć natomiast wiedzę z zakresu prowadzenia i zarządzania firmą. Z perspektywy dłużnika warto jednak wybrać takiego doradcę, który nie tylko ma wiedzę praktyczną z zakresu prowadzenia działalności i zarządzania, ale też zna meandry prawa. Taki wybór gwarantuje większą szansę powodzenia postępowania.
Nadzorcą układu nie może być osoba fizyczna, która jest wierzycielem lub dłużnikiem dłużnika, jest z nim spokrewniona lub spowinowacona, łączy ją zależność służbowa z dłużnikiem, jest lub była jego pełnomocnikiem, czy też zasiada w organach spółki będącej dłużnikiem. Nadzorcą układu może być również spółka handlowa. W tym wypadku ograniczenia są analogiczne, jak w przypadku osób fizycznych.
Jaką rolę pełni nadzorca układu?
Nadzorca układu jest najistotniejszym organem postępowania o zatwierdzenie układu. Formalnie nie przejmie zarządu nad firmą dłużnika, niemniej jednak będzie wydawał wiążące dłużnika decyzje, a wiele czynności (tj. czynności przekraczających zwykły zarząd) będzie wymagało jego wcześniejszej zgody. W ramach sprawowanego nadzoru nadzorca układu może kontrolować czynności dłużnika dotyczące jego majątku, a także przedsiębiorstwo dłużnika. Dłużnik ma obowiązek udzielać nadzorcy układu pełnych i zgodnych z prawdą informacji niezbędnych dla postępowania, a także udostępniać mu dokumenty dotyczące swojego majątku i zobowiązań. Co ważne, informacji tych dłużnik udziela pod rygorem odpowiedzialności karnej za dostarczanie nieprawdziwych informacji w celu wykorzystania w postępowaniu restrukturyzacyjnym oraz za zatajanie informacji mających istotne znaczenie dla przeprowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego.
Do najważniejszych obowiązków nadzorcy układu należy m.in. sporządzenie planu restrukturyzacyjnego, przygotowanie wspólnie z dłużnikiem propozycji układowych, sporządzenie spisu wierzytelności oraz spisu wierzytelności spornych, współpraca z dłużnikiem w zakresie sprawnego i zgodnego z prawem zbierania głosów przy zachowaniu praw wierzycieli. W przypadku powodzenia postępowania, czyli zawarcia układu z wierzycielami, nadzorca układu stanowi znaczące wsparcie przy przygotowaniu wniosku o zatwierdzenie układu i sporządza jego kluczowy element – sprawozdanie nadzorcy układu. Nadzorca informuje dłużnika o dostępnych dla dłużnika źródłach finansowania, w tym pomocy publicznej, a także współpracuje z dłużnikiem w celu uzyskania tego finansowania.
Nadzorca odpowiada za szkodę wyrządzoną na skutek nienależytego wykonywania obowiązków, ale nie ponosi odpowiedzialności za prawdziwość informacji dostarczonych mu przez dłużnika. Dłużnik z kolei musi mieć świadomość, że dla sukcesu postępowania najważniejsza jest szczerość w relacjach z nadzorcą układu. Wszelkie próby zatajania przed nim informacji o wierzytelnościach, czy zaniżanie sumy wierzytelności spornych zaszkodzą tylko dłużnikowi. Należy pamiętać, że z uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego można skorzystać tylko raz. Drugiej szansy nie będzie.