Propozycje układowe w restrukturyzacji

Celem postępowań restrukturyzacyjnych jest uratowanie przedsiębiorstwa dłużnika przed upadłością. Dla osiągnięcia takiego rezultatu dłużnik powinien wypracować kompromis z wierzycielami. W tym celu dłużnik przygotowuje propozycje układowe, które są następnie oceniane przez wierzycieli. Wierzyciele dokonują tej oceny w trakcie głosowania nad układem.

Czym są propozycje układowe?

Propozycje układowe to składane przez dłużnika jego wierzycielom propozycje co do sposobu spłaty ich wierzytelności. Propozycje układowe określają więc sposób restrukturyzacji zobowiązań dłużnika i mogą być różnorodne. Przykładowy katalog możliwych propozycji układowych wymienia art. 156 ustawy Prawo restrukturyzacyjne. Restrukturyzacja zobowiązań dłużnika może obejmować np. odroczenie terminu wykonania, rozłożenie spłaty na raty lub częściowe umorzenie. Ale także może obejmować także konwersję wierzytelności na udziały lub akcje, zmianę, zamianę lub uchylenie prawa zabezpieczającego określoną wierzytelność. Dopuszczalne jest przedstawienie i przyjęcie dowolnych propozycji układowych, byle pozostawały w zgodzie z innymi przepisami prawa.

Odroczenie terminu wykonania zobowiązań, rozłożenie na raty czy częściowe umorzenie oznacza ustalenie nowego terminu płatności i nowej kwoty zobowiązania. To znaczy, że w przypadku przyjęcia propozycji układowych przez wierzycieli i zatwierdzenia układu przez sąd dłużnika nie obowiązuje już termin spłaty ustalony np. w umowie z wierzycielem. Wiążący jest wówczas jedynie termin wynikający z przyjętego i zatwierdzonego układu. Nie obowiązuje już także pierwotna kwota wierzytelności, a zastępuje ją kwota wynikająca z warunków układu.

Najczęstsze sposoby restrukturyzacji

Najpopularniejszym sposobem restrukturyzacji zobowiązań dłużnika jest połączenie trzech pierwszych sposobów. Dłużnik może w takim wypadku zaproponować np.: zredukowanie sumy zobowiązań o 30%, umorzenie w całości odsetek i kosztów, odroczenie terminu płatności do 3. miesiąca od dnia uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu układu i płatność pozostałej części w 24 równych miesięcznych bądź kwartalnych ratach płatnych do 10 dnia każdego miesiąca.

Inne sposoby restrukturyzacji

Propozycje układowe mogą obejmować zmiany, zamiany lub uchylenia zabezpieczenia określonej wierzytelności. Dłużnik może zaproponować, żeby w ramach układu wierzyciele zgodzili się przenieść swoje hipoteki na inną nieruchomość należącą do dłużnika. W efekcie takiej operacji dłużnik będzie mógł sprzedać część majątku wcześniej zabezpieczoną i przeznaczyć sumę uzyskaną ze sprzedaży na zaspokojenie wierzycieli.

Prawnie dopuszczalne jest również finansowanie restrukturyzacji z kredytu lub pożyczki. Jeżeli plan restrukturyzacyjny przewiduje udzielenie kredytu lub pożyczki dłużnikowi lub zmianę treści stosunków prawnych lub praw lub ustanowienie zabezpieczenia wierzytelności, do propozycji układowych dołącza się oświadczenie osoby, która zobowiązała się udzielić kredytu lub pożyczki, wyrazić zgodę na zmianę stosunku prawnego lub prawa albo ustanowić lub zmienić zabezpieczenie wierzytelności.

Propozycje układowe mogą też przewidywać zaspokojenie wierzycieli z zysku przedsiębiorstwa dłużnika. W takiej sytuacji propozycje układowe mogą określać, jaka część zysku będzie przeznaczona na spłatę zobowiązań. Takie propozycje ze strony dłużników są już jednak znacznie rzadziej spotykane z uwagi na wyższy stopień ich skomplikowania.

W ramach restrukturyzacji dłużnik może zaproponować również tzw. układ likwidacyjny. Propozycje układowe mogą bowiem przewidywać zaspokojenie wierzycieli przez likwidację majątku dłużnika. Sprzedaż dokonana w wykonaniu układu likwidacyjnego nie wywołuje skutków sprzedaży egzekucyjnej.

Propozycje układowe dla ZUS

Przepisy ograniczają swobodę dłużnika w zakresie propozycji układowych dla ZUS. Restrukturyzacja zobowiązań z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne może obejmować wyłącznie rozłożenie na raty lub odroczenie płatności. Nie jest więc dopuszczalna restrukturyzacja, w wyniku której nastąpi zmniejszenie wysokości zobowiązań dłużnika wobec ZUS. Oznacza to bezwzględny, ustawowy zakaz redukowania tych wierzytelności, który dotyczy również odsetek.

Powyższe ograniczenia odnoszą się także do wierzytelności KRUS oraz wierzytelności FGŚP (Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych) o zwrot świadczeń wypłaconych na zaspokojenie roszczeń pracowniczych.

Podział wierzycieli na grupy

Propozycje układowe mogą być identyczne dla wszystkich wierzycieli bądź też mogą wprowadzać podział wierzycieli na grupy. Wówczas propozycje muszą być jednolite dla każdej grupy wierzycieli. Jeżeli propozycje układowe obejmują wierzycieli zabezpieczonych, to podział na grupy jest obligatoryjny. Wierzytelności zabezpieczone na majątku dłużnika mogą być objęte układem za zgodą wierzyciela, co wyjaśnialiśmy tutaj: długi objęte układem.

Przykładowe propozycje układowe

Wyobraźmy sobie, że dłużnik zalega z zapłatą wobec ZUS oraz wobec kilkunastu wierzycieli, z których dwóch posiada zabezpieczenie na majątku dłużnika w postaci hipoteki i zastawu rejestrowego. Dłużnik chciałby zaproponować swoim wierzycielom umorzenie odsetek i kosztów, spłatę 80% należności głównej w dwunastu ratach miesięcznych, począwszy od czwartego miesiąca po uprawomocnieniu się postanowienia o zatwierdzeniu układu. Dla odzwierciedlenia powyższego propozycje dłużnika powinny zakładać podział wierzycieli na przynajmniej dwie grupy. Pierwszą z nich będzie stanowił ZUS, którego wierzytelność nie może być w żadnej części umorzona, a jedynie rozłożona na raty i odroczona w czasie. Druga grupa będzie obejmowała wierzycieli niezabezpieczonych na majątku dłużnika. W tej grupie dłużnik może bez przeszkód złożyć opisane wyżej propozycje układowe. Wierzyciele zabezpieczeni będą objęci układem tylko wtedy, jeżeli propozycje układowe przewidują spłatę całości zobowiązania bądź wierzyciel wyrazi zgodę na objęcie wierzytelności układem. W takim przypadku wierzyciele zabezpieczeni będą stanowili trzecią grupę kategorii interesów.

Propozycje układowe mogą podlegać modyfikacji w trakcie postępowania. Ważne jest, aby były realne – możliwe do spełnienia.