Restrukturyzacja firmy a majątek wspólny małżonków

Strona główna » Blog » Restrukturyzacja firmy a majątek wspólny małżonków

Umowy majątkowe małżeńskie (potocznie zwane intercyzą) nadal nie są w naszym kraju popularne. Niesie to za sobą daleko idące skutki w przypadku restrukturyzacji firmy prowadzonej przez jednego z małżonków.

Czym jest małżeńska wspólność majątkowa?

Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy prawa wspólność majątkowa. Obejmuje ona przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Do majątku wspólnego należą w szczególności: pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków, środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków. Z kolei przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Wpływ upadłości na majątek wspólny małżonków

W razie ogłoszenia upadłości jednego z małżonków wspólność ustawowa między małżonkami ustaje z mocy prawa z dniem ogłoszenia upadłości. Majątek wspólny wchodzi do masy upadłości. Małżonek upadłego może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym. Domniemywa się, że majątek wspólny powstały w okresie prowadzenia przedsiębiorstwa przez upadłego został nabyty ze środków pochodzących z dochodów tego przedsiębiorstwa.  

Majątek wspólny małżonków a restrukturyzacja

Inaczej niż w przypadku upadłości, z momentem otwarcia restrukturyzacji pomiędzy małżonkami nie powstaje rozdzielność majątkowa. Spowodowane jest to tym, że postępowanie restrukturyzacyjne nie zakłada likwidacji majątku dłużnika.

Z dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego majątek wspólny małżonków wchodzi do masy układowej albo sanacyjnej. Majątek ten podlega nadzorowi nadzorcy sądowego albo zarządowi zarządcy. Skutki te powstaną także w przypadku, gdy postępowanie restrukturyzacyjne zostało zainicjowane tylko w stosunku do jednego z małżonków. W tych okolicznościach należy stosować szereg przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Zarząd majątkiem wspólnym

Współmałżonek, wobec którego nie prowadzi się postępowania restrukturyzacyjnego, ma obowiązek współdziałać z zarządcą w zarządzie majątkiem wspólnym. Musi udzielać zarządcy (oraz nadzorcy przy zarządzie własnym) informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny.

Ponadto, co do zasady, każdy z małżonków (w postępowaniu sanacyjnym zarządca i współmałżonek), może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym. Nie dotyczy to przedmiotów służących jednemu z małżonków do prowadzenia działalności zarobkowej, bo nimi małżonek ten zarządza samodzielnie.

Zgodnie z art. 37 KRO zgoda drugiego małżonka (w przypadku restrukturyzacji zgoda zarządcy lub łączna zgoda drugiego małżonka i jego nadzorcy) jest potrzebna m.in. do dokonania zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa. Zgoda ta jest potrzebna także do dokonania darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.

Jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka (tu zarządcy lub nadzorcy) jest nieważna. Ważność umowy, która została zawarta przez współmałżonka dłużnika bez wymaganej zgody, zależy od potwierdzenia umowy przez zarządcę (drugiego małżonka i nadzorcę). Druga strona może wyznaczyć im odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.

Rozdzielność już niemożliwa

Ustanowienie rozdzielności majątkowej po dniu otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego z datą wcześniejszą niż dzień otwarcia postępowania jest niedopuszczalne. W następstwie wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego majątek wspólny staje się masą układową lub sanacyjną, a więc orzeczenie rozdzielności z datą wsteczną miałoby skutek dla wielkości masy układowej lub sanacyjnej. Ze względu na stabilność rozstrzygnięć i przesunięć majątkowych w takim postępowaniu, a także wykonalność układu, takie orzeczenie nie może zapaść po wszczęciu restrukturyzacji ze skutkiem wstecznym.

Chcesz wiedzieć więcej? Skontaktuj się z nami!

Czym jest małżeńska wspólność majątkowa?

Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy prawa wspólność majątkowa. Obejmuje ona przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Do majątku wspólnego należą w szczególności: pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków, środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków. Z kolei przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Jaki jest wpływ upadłości na majątek wspólny małżonków?

W razie ogłoszenia upadłości jednego z małżonków wspólność ustawowa między małżonkami ustaje z mocy prawa z dniem ogłoszenia upadłości. Majątek wspólny wchodzi do masy upadłości. Małżonek upadłego może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym. Domniemywa się, że majątek wspólny powstały w okresie prowadzenia przedsiębiorstwa przez upadłego został nabyty ze środków pochodzących z dochodów tego przedsiębiorstwa. 

Jak wygląda zarządzanie majątkiem wspólnych w czasie w czasie restrukturyzacji?

Współmałżonek, wobec którego nie prowadzi się postępowania restrukturyzacyjnego, ma obowiązek współdziałać z zarządcą w zarządzie majątkiem wspólnym. Musi udzielać zarządcy (oraz nadzorcy przy zarządzie własnym) informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny.
Ponadto, co do zasady, każdy z małżonków (w postępowaniu sanacyjnym zarządca i współmałżonek), może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym. Nie dotyczy to przedmiotów służących jednemu z małżonków do prowadzenia działalności zarobkowej, bo nimi małżonek ten zarządza samodzielnie.
Jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka (tu zarządcy lub nadzorcy) jest nieważna. Ważność umowy, która została zawarta przez współmałżonka dłużnika bez wymaganej zgody, zależy od potwierdzenia umowy przez zarządcę (drugiego małżonka i nadzorcę). Druga strona może wyznaczyć im odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu