Niewypłacalny dłużnik to osoba lub spółka w stanie niewypłacalności. Stan niewypłacalności jest zdefiniowany w prawie upadłościowym. Zgodnie z art. 11 prawa upadłościowego ze stanem niewypłacalności mamy do czynienia wtedy, gdy wystąpi choćby jedna z dwóch przesłanek: płynnościowa lub majątkowa (zadłużeniowa).
Płynnościowa przesłanka niewypłacalności polega na tym, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.
Przesłanka majątkowa wystąpi wtedy, gdy zobowiązania dłużnika są większe niż wartość majątku, a stan taki trwa ponad 2 lata.
Jeżeli wystąpi choćby jedna z tych dwóch przesłanek, niewypłacalny dłużnik ma obowiązek zgłosić do sądu wniosek o upadłość. Jeżeli tego nie uczyni, grozi mu odpowiedzialność cywilna i karna.
Poniżej opiszemy przesłanki stanu niewypłacalności bardziej szczegółowo.
Płynnościowa przesłanka niewypłacalności
Zgodnie z art. 11 ust. 1 prawa upadłościowego dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.
Rozpowszechniony pogląd głosi, że niewypłacalność wystąpi wtedy, jak tylko pojawią się dwie faktury przeterminowane o więcej niż 3 miesiące.
Jest to jednak błędny pogląd.
Warunek „przeterminowania o ponad 3 miesiące” określa jedynie DOMNIEMANIE stanu niewypłacalności.
To domniemanie może okazać się fałszywe. Można je obalać. Może się okazać, że właściwy stan niewypłacalności powstał później albo wcześniej.
To w takim razie kiedy mamy do czynienia z właściwym stanem niewypłacalności, który obliguje dłużnika do zgłoszenia wniosku o upadłość?
Dopiero wtedy, kiedy dłużnik UTRACI ZDOLNOŚĆ do wykonywania swoich zobowiązań pieniężnych. Nie wtedy, kiedy nie płaci, lecz dopiero wtedy, kiedy UTRACI ZDOLNOŚĆ do płacenia. Czyli dopiero wtedy, gdy powstanie stan NIEODWRACALNY – gdy dłużnik nie będzie już w stanie spłacać swoich długów w przewidywalnej przyszłości.
Udowodnienie tej NIEODWRACALNOŚCI jest na ogół trudne. Dopóki dłużnik ma poważne szanse na rentowne kontrakty, dopóki prowadzi dobrze rokujące rozmowy z potencjalnym inwestorem, dopóty nie istnieje stan niewypłacalności.
Nie istnieją przy tym ścisłe i uniwersalne (obowiązujące dla każdego podmiotu, w każdych okolicznościach) reguły dowodzenia, że stan niewypłacalności w danym przypadku zaistniał – konieczne jest zindywidualizowane podejście do analizy każdego przypadku, z uwzględnieniem konkretnych okoliczności i specyfiki danego przedsiębiorstwa.
Majątkowa przesłanka niewypłacalności
Zgodnie z art. 11 ust. 2 prawa upadłościowego dłużnik jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez ponad 2 lata. Przepis ten dotyczy osób prawnych, najczęściej spółek z o.o. oraz spółek akcyjnych. Ponadto przepis ten obejmuje także jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną.
Aby porównać wartość majątku dłużnika z wysokością zobowiązań, należy wziąć pod uwagę całość majątku przedsiębiorcy. Należy uwzględnić także pozabilansowe składniki majątku. Majątek powinien być wyceniony według jego wartości zbywczej na danym rynku. W tym obliczeniu pomijamy zobowiązania pożyczkowe wobec wspólników lub akcjonariuszy oraz zobowiązania przyszłe. Uwzględniamy wszystkie pozostałe zobowiązania pieniężne. Zarówno wymagalne, jak i niewymagalne, zarówno ujęte w bilansie, jak i pozabilansowe.
Gdy dłużnik jest niewypłacalny
Jeżeli w firmie wystąpiła choćby jedna z dwóch opisanych wyżej przesłanek, niewypłacalny dłużnik ma obowiązek zgłosić do sądu wniosek o ogłoszenie upadłości. Zgłoszenie to powinno nastąpić w ciągu 30 dni od wystąpienia stanu niewypłacalności.
W spółce kapitałowej obowiązek ten dotyczy każdego z członków zarządu.
Jeżeli członek zarządu niewypłacalnej spółki nie wykona tego obowiązku we właściwym czasie, może odpowiadać za długi spółki swoim majątkiem prywatnym.
Badanie, czy w spółce powstał stan niewypłacalności, to niełatwa sztuka. Zajmują się nią biegli sądowi z zakresu zarządzania przedsiębiorstwami. Najczęściej w ramach postępowań sądowych, w których wierzyciel dochodzi swoich roszczeń, sięgając po majątek prywatny członka zarządu.
Majątek prywatny członka zarządu niewypłacalnej spółki będzie chroniony nie tylko w przypadku złożenia na czas wniosku o ogłoszenie upadłości. Jest jeszcze drugi sposób, z którego korzysta coraz większa liczba firm – poprzez postępowanie restrukturyzacyjne
Jeżeli podobne problemy wystąpiły w Twojej firmie, możemy Ci pomóc. W Continuum Restrukturyzacje sp. z o.o. jest biegły sądowy o tej specjalności. Skontaktuj się z nami: tel. 669 151 966.