Układ w restrukturyzacji
Układ to innymi słowy kompromis pomiędzy dłużnikiem a jego wierzycielami. To złożone przez dłużnika i zaakceptowane przez wierzycieli nowe zasady spłaty zobowiązań (propozycje układowe). Układ musi zostać najpierw przyjęty przez wierzycieli (o tym pisaliśmy tutaj: https://continuum.biz.pl/przyjecie-ukladu-przez-wierzycieli/), a następnie zatwierdzony przez właściwy sąd restrukturyzacyjny. Propozycje układowe najczęściej zakładają odroczenie terminu płatności (karencja), rozłożenie spłaty na raty lub częściowe umorzenie. Więcej o propozycjach układowych w restrukturyzacji przedsiębiorcy pisaliśmy tutaj: https://continuum.biz.pl/propozycje-ukladowe-w-restrukturyzacji/.
Karencja w spłacie
Karencja w spłacie to zaproponowany przez dłużnika i zaakceptowany przez wierzycieli okres, w którym dłużnik nie będzie jeszcze spłacał rat układowych. „Kupiony czas” pozwala przedsiębiorcy stanąć na nogi i zgromadzić potrzebne środki, aby na czas wykonywać zasądzone zobowiązania. Zazwyczaj okres karencji trwa od miesiąca do trzech miesięcy od ukazania się obwieszczenia o stwierdzeniu prawomocności postanowienia o zatwierdzeniu układu. Prowadziliśmy jednak także postępowania, w których spłata zaczynała się po upływie sześciu, a nawet dwunastu miesięcy od obwieszczenia o stwierdzeniu prawomocności postanowienia o zatwierdzeniu układu.
Realizacja układu
Po upływie karencji przychodzi czas na regularną spłatę ustalonych rat. Nad całym procesem czuwa nadzorca wykonania układu, który co 3 miesiące składa do sądu sprawozdanie z wykonania układu. W sprawozdaniu tym nadzorca wykonania układu zawiera informacje dotyczące wykonywania planu restrukturyzacyjnego oraz wykonywania układu przez dłużnika. Wszystko jest jasne, gdy dłużnik sumiennie spłaca zadłużenie i z sukcesem podnosi się z problemów finansowych. Jednak co w sytuacji, gdy zadłużony przedsiębiorca przestaje wykonywać układ, a na konto wierzycieli nie wpływają zasądzone raty układowe? Jakie kroki może podjąć wierzyciel?
WNIOSEK O ZMIANĘ UKŁADU
Jednym z rozwiązań będzie wniosek o zmianę układu. Wierzyciel ma prawo do wniesienia takiego wniosku, jeżeli po zatwierdzeniu układu nastąpił stały wzrost lub stałe zmniejszenie dochodu z przedsiębiorstwa dłużnika. Zawierany układ odnosi się do określonych na dany moment warunków ekonomicznych. Ustawodawca pozostawił więc furtkę, aby stosownie do zmiany w możliwościach osiągania dochodu zmienić zasady, na podstawie których spłacane jest zadłużenie. W praktyce jednak wierzyciel będzie składał ten wniosek w sytuacji, gdy występuje wzrost dochodów z przedsiębiorstwa dłużnika. Będzie bowiem dążył do uzyskiwania od niego większych płatności i krótszej spłaty. Ważne jednak by zmiany nie miały charakteru przejściowego, lecz cechowały się trwałością. Trwałość zmian musi być oceniana przez pryzmat konkretnego przypadku.
WNIOSEK O UCHYLENIE UKŁADU
Następnym narzędziem przysługującym wierzycielom, gdy dłużnik nie realizuje postanowień układu będzie złożenie wniosku o uchylenie układu. Tutaj ustawa określa wyraźnie dwie przesłanki do złożenia wniosku:
1. niewykonywanie układu przez dłużnika albo
2. oczywistym jest, że układ nie będzie wykonywany.
Uchylenie układu chroni wierzycieli w obliczu naruszania przez dłużnika osiągniętego wspólnie kompromisu.
Domniemywa się, że jest oczywiste, że układ nie będzie wykonywany, jeżeli dłużnik nie wykonuje zobowiązań powstałych po zatwierdzeniu układu. Wymienione przyczyny są jedynymi, na podstawie których sąd może uchylić zatwierdzony układ. Każdy z wierzycieli ma legitymację do złożenia powyższego wniosku.
Niewykonywanie układu przez dłużnika ma miejsce zarówno wtedy, gdy dłużnik nie płaci zobowiązań określonych układem wcale, jak i wtedy, gdy płaci je tylko częściowo lub z przekroczeniem terminów określonych w układzie. Komentatorzy zauważają jednak, że sąd powinien wniosek o uchylenie układu oddalić, jeżeli dłużnik wykonywał układ z niewielkimi opóźnieniami. Nie ma przy tym znaczenia, czy dłużnik nie wykonuje układu z własnej winy, czy też z przyczyn zewnętrznych, niezależnych od niego. Ostatecznie dla decyzji sądu o uchyleniu układu znaczenie powinien mieć stan na dzień orzekania.
Oczywistość niewykonania układu występuje zawsze, gdzie na podstawie okoliczności obiektywnych (a nie na podstawie oceny dotychczasowego zachowania dłużnika) wiadomo, że układ nie będzie wykonany. Najczęściej takie okoliczności to: działanie wierzyciela pozaukładowego, który na drodze egzekucji pozbawi dłużnika zdolności produkcyjnych, utrata koncesji niezbędnej do prowadzenia jedynej działalności dłużnika bądź katastrofa lub inne zdarzenie niszczące przedsiębiorstwo dłużnika. Ustawodawca wprowadził domniemanie dotyczące niewykonalności układu, jeżeli dłużnik nie wykonuje zobowiązań po zatwierdzeniu układu. Z tego wynika, że układ może zostać uchylony nie tylko w przypadku niewykonywania przez dłużnika zobowiązań bieżących czy układowych, ale także w sytuacji nieregulowania płatności na rzecz wierzycieli pozaukładowych.
Wówczas po uchyleniu układu wierzyciel może bez żadnych przeszkód prowadzić przeciwko dłużnikowi postępowanie sądowe, a po uzyskaniu tytułu wykonawczego skierować sprawę do egzekucji komorniczej.
WNIOSEK O OTWARCIE POSTĘPOWANIA SANACYJNEGO
Wniosek o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego może co do zasady złożyć wyłącznie dłużnik. W drodze wyjątku od tej zasady, wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego mogą obok dłużnika, ale tylko w odniesieniu do osób prawnych, także złożyć:
1) kurator ustanowiony w trybie art. 42 § 1 KC;
2) wierzyciel osobisty, o ile dłużnik jest niewypłacalną osobą prawną.
Trudno sobie wyobrazić skuteczną restrukturyzację przedsiębiorstwa osoby fizycznej bez jej woli i udziału, dlatego możliwość złożenia takiego wniosku przez wierzyciela ograniczono wyłącznie do dłużników – osób prawnych. Dodatkowo prowadzenie postępowania sanacyjnego oraz wykonanie układu zakłada co do zasady kontynuację działalności gospodarczej. Osoba fizyczna będąca dłużnikiem może z różnych względów nie chcieć lub nie móc takiej działalności prowadzić. Przymus kontynuowania działalności godziłby natomiast w podstawowe i konstytucyjne prawa i wolności obywatelskie.
WNIOSEK O OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI
Kolejnym z rozwiązań, jakie może rozważyć wierzyciel, gdy dłużnik przestał realizować postanowienia układu jest złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy. Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić dłużnik lub każdy z jego wierzycieli osobistych. Oznacza to, że wniosku nie może złożyć na przykład wierzyciel hipoteczny, który nie jest wierzycielem osobistym, ale rzeczowym i może prowadzić egzekucję tylko z określonych składników majątku.
We wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika wierzyciel powinien wykazać, że dłużnik jest niewypłacalny, czyli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza 3 miesiące. W przypadku osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej (np. osobowych spółek handlowych), uznaje się niewypłacalność także wtedy, gdy zobowiązania pieniężne przekraczają wartość majątku, a stan ten utrzymuje się przez ponad 2 lata.
Niewykazanie powyższych przesłanek może doprowadzić do przyjęcia przez sąd upadłościowy, że dłużnik jednak jest wypłacalny. Wówczas sąd może uznać, że wierzyciel złożył wniosek w złej wierze i na podstawie art. 34 ust. 1 Prawa upadłościowego obciążyć wierzycielami kosztami postępowania. Ponadto wierzyciel może zostać zobowiązany do złożenia publicznego oświadczenia o odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Oddalenie wniosku wierzyciela o ogłoszenie upadłości dłużnika złożonego w złej wierze oznacza, że dłużnikowi i osobie trzeciej przysługuje roszczenie o naprawienie szkody przeciwko wierzycielowi.
Dlatego przed podjęciem działań przeciwko dłużnikowi nierealizującemu postanowień układu warto wnikliwie przeanalizować sytuację prawną i majątkową dłużnika. Najczęściej optymalnym z punktu widzenia wierzyciela rozwiązaniem będzie doprowadzenie do uchylenia układu, jednak każda sytuacja jest inna i każdą należy ocenić indywidualnie.
Twój dłużnik przestał wykonywać układ? A może Twoja firma ma coraz większe trudności w realizacji ustalonego układu i zastanawiasz się, jakie masz opcje? Skontaktuj się z nami!