Czy rolnik jest przedsiębiorcą? Restrukturyzacja gospodarstwa rolnego

Rolnik – przedsiębiorca czy konsument 

Działalność rolnicza nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (czy też poprzednio obowiązującej ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej).

Nie stoi to na przeszkodzie dla uznania rolnika za przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów prawa cywilnego, jeśli tylko jego działalność posiada przyjęte powszechnie w orzecznictwie i doktrynie prawa cechy definiujące działalność gospodarczą. 

Fakt, że rolnik nie prowadzi zarejestrowanej działalności gospodarczej zgodnie z ustawą Prawo przedsiębiorców, nie wyklucza możliwości uznania działalności rolniczej za działalność gospodarczą. Wystarczy, że rolnik wykonuje działalność zarobkową we własnym imieniu, w sposób ciągły i zorganizowany. Jeżeli działalność rolnicza spełnia powyższe kryteria bycia przedsiębiorcą – bo np. rolnik wystawia faktury, sprzedaje produkty rolne, zgłosił działalność do ewidencji działalności gospodarczej, to wobec rolnika stosuje się zasady jak w stosunku do przedsiębiorców.

Przesłanki działalności gospodarczej nie będą spełnione, gdy działalność rolnicza jest prowadzona wyłącznie na własne potrzeby i nie ma charakteru zawodowego. W takiej sytuacji rolnik nie będzie przedsiębiorcą w rozumieniu Kodeksu cywilnego.

Restrukturyzacja gospodarstwa rolnego

Uznanie, że rolnik jest przedsiębiorcą oznacza, że może on skorzystać z restrukturyzacji przewidzianej w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne. Restrukturyzacja gospodarstwa rolnego może więc być całkowicie typowa, jak w przypadku każdej innej firmy. Ważne, żeby były spełnione kluczowe przesłanki otwarcia restrukturyzacji, a więc aby występowała niewypłacalność lub zagrożenie niewypłacalnością. 

Gospodarstwo rolne a postępowanie o zatwierdzenie układu 

Jak wskazano wyżej, rolnik może skorzystać z każdego z czterech postępowań restrukturyzacyjnych (postępowanie o zatwierdzenie układu, przyspieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe, postępowanie sanacyjne). Obecnie, także w stosunku do gospodarstw rolnych, przoduje postępowanie o zatwierdzenie układu. Stanowi ono zdecydowaną większość wszystkich inicjowanych przez rolników postępowań.

O postępowaniu o zatwierdzenie układu pisaliśmy m.in. tutaj: Co z uproszczoną restrukturyzacją po 30 listopada 2021? | Continuum. Pierwszym, podstawowym krokiem jest zawarcie umowy z licencjonowanym doradcą restrukturyzacyjnym (Restrukturyzacja firmy – strzeż się niekompetentnych doradców | Continuum). Po sporządzeniu spisu wierzytelności, spisu wierzytelności spornych i wstępnego planu restrukturyzacyjnego nadzorca układu dokona obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego w Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Od tego momentu rozpoczyna się ochrona przeciwegzekucyjna i kontraktowa rolnika. Ochrona ta wygasa, jeżeli w terminie czterech miesięcy od dnia dokonania obwieszczenia dłużnik nie złoży do sądu wniosku o zatwierdzenie układu. W przypadku złożenia takiego wniosku ochrona wydłuża się w praktyce aż do czasu jego prawomocnego rozpoznania, co często trwa wiele miesięcy. 

Inne sposoby restrukturyzacji gospodarstwa rolnego

Innym, poza ustawą Prawo restrukturyzacyjne, aktem prawnym regulującym ten temat jest ustawa o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne. W tym przypadku ustawodawca przewidział takie sposoby restrukturyzacji jak dopłaty do oprocentowanego kredytu udzielonego przez bank na sfinansowanie spłaty zadłużenia powstałego w związku z prowadzeniem działalności rolniczej, pożyczki na sfinansowanie spłaty zadłużenia związanego w prowadzeniem gospodarstwa, czy udzielenie gwarancji zabezpieczającej spłatę kredytu restrukturyzacyjnego. 

W przypadku każdej z powyższych form restrukturyzacji niezbędne jest przygotowanie planu restrukturyzacji gospodarstwa rolnego. Dokument ten składa się m.in. z opisu sytuacji gospodarstwa rolnego przed uzyskaniem pomocy publicznej oraz jego przewidywanej sytuacji po jej udzieleniu, analizy i oceny stanu ekonomiczno-finansowego podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne, opisu działań, które będą podejmowane w celu przywrócenia prowadzącemu gospodarstwo płynności finansowej, czy też harmonogramu wdrażania tych działań.

Dokument ten ma szczególną doniosłość, gdyż stanowi on swoistą mapę wyjścia z zadłużenia i podstawę do podejmowania decyzji w zakresie udzielenia wsparcia. 

Z perspektywy rolnika, jak każdego innego przedsiębiorcy, ważne jest, aby przy podejmowaniu działań oddłużeniowych skorzystać z pomocy wyspecjalizowanych doradców restrukturyzacyjnych.